Astım ve KOAH, solunum yollarını etkileyen iki yaygın kronik hastalıktır. Her iki hastalık da hava yollarının iltihaplanmasına ve daralmasına neden olarak nefes darlığı, öksürük ve hırıltı gibi semptomlara yol açar. Bu semptomlar günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilir ve yaşam kalitesini düşürebilir.
Astım ve KOAH'ın tedavisinde ilaçlar önemli bir rol oynar. Semptomları kontrol altına almak, hastalığın ilerlemesini durdurmak ve alevlenmeleri önlemek için çeşitli ilaç grupları kullanılabilir. Bu ilaçlar, inhalerler, tabletler, oral spreyler ve nebulizerler gibi farklı formlarda mevcuttur.
Bu rehberde, astım ve KOAH tedavisinde kullanılan en yaygın ilaç gruplarını ve her birinin nasıl çalıştığını inceleyeceğiz.
1. Bronkodilatörler:
Bronkodilatörler, hava yollarını gevşeterek açılmasını ve nefes almayı kolaylaştıran ilaçlardır. Bu ilaçlar, kısa etkili ve uzun etkili olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
Kısa etkili bronkodilatörler:
Beta-2 agonistler: Salbutamol, albuterol ve terbutalin gibi kısa etkili beta-2 agonistler, aniden ortaya çıkan nefes darlığı ve hırıltı gibi semptomları hızlı bir şekilde hafifletmek için kullanılır. Genellikle inhaler veya nebulizer yoluyla kullanılırlar.
Anticholinerjikler: İpratropium ve tiotropium gibi antikolinerjikler, hava yollarındaki kas spazmlarını hafifleterek nefes almayı kolaylaştırır. Genellikle inhaler yoluyla kullanılırlar.
Uzun etkili bronkodilatörler:
Beta-2 agonistler: Formoterol, salmeterol ve indacaterol gibi uzun etkili beta-2 agonistler, hava yollarını uzun süre açık tutarak astım ve KOAH semptomlarının kontrol altına alınmasına yardımcı olur. Genellikle inhaler yoluyla kullanılırlar.
Lökotrien modifiye ediciler: Montelukast ve zafirlukast gibi lökotrien modifiye ediciler, lökotrien adı verilen iltihaplanma maddelerinin üretimini ve salınımını engelleyerek hava yollarındaki iltihaplanmayı azaltır. Genellikle tablet şeklinde kullanılırlar.
2. Kortikosteroidler:
Kortikosteroidler, hava yollarındaki iltihaplanmayı azaltan ve solunum yollarının işlevini iyileştiren ilaçlardır. İnhaler, tablet veya oral sprey şeklinde kullanılabilirler.
İnhaler kortikosteroidler: Beclomethasone, budesonide, fluticasone ve ciclesonide gibi inhaler kortikosteroidler, astım ve KOAH'ın uzun süreli tedavisinde kullanılır. Genellikle günde bir veya iki kez inhaler yoluyla kullanılırlar.
Tablet ve oral sprey kortikosteroidler: Prednisone ve prednisolone gibi tablet ve oral sprey kortikosteroidler, astım ve KOAH'ın şiddetli alevlenmelerini tedavi etmek için kullanılır. Kısa süreli olarak yüksek dozda kullanılırlar ve kademeli olarak azaltılarak kesilirler.
3. Kombinasyon Tedaviler:
Kombinasyon tedaviler, bronkodilatör ve kortikosteroid içeren tek bir inhalerde bulunan ilaçlardır. Bu ilaçlar, astım ve KOAH'ın uzun süreli tedavisinde kullanılır ve her iki ilacın da faydalarını sunarlar.
İnhaler kombinasyon tedaviler: Salmeterol/fluticasone, formoterol/budesonide ve indacaterol/glycopyrronium gibi inhaler kombinasyon tedaviler, astım ve KOAH'ın kontrol altına alınmasında oldukça etkilidir. Genellikle günde bir veya iki kez inhaler yoluyla kullanılırlar.
4. Diğer İlaçlar:
Astım ve KOAH tedavisinde kullanılan diğer bazı ilaçlar şunlardır:
Teofilin: Hava yollarını genişleten ve solunum yollarındaki iltihaplanmayı azaltan bir ilaçtır. Genellikle tablet şeklinde kullanılır.
Mukolitikler: Balgamın incelmesini ve solunum yollarından atılmasını kolay